Đáp lại lời mời gọi của Chúa Giêsu

1. Triều Đại Thiên Chúa đã đến gần

Để hiểu được lời của Chúa Giêsu “Triều Đại Thiên Chúa đã đến gần” (Mc 1:15), trước tiên chúng ta cần hiểu Ngài muốn nói gì khi công bố “Thời kỳ đã mãn.” Hầu hết các nhà chú giải đều nghĩ rằng Chúa Giêsu muốn nói “thời điểm quyết định đã đến”. Nói cách khác, Chúa Giêsu muốn nhấn mạnh vào hiện tại: đây là thời điểm viên mãn. Điều này rất có ý nghĩa, vì nó cho thấy việc Chúa Giêsu đến chấm dứt toàn bộ thời kỳ mong đợi. Cụm từ “Triều Đại Thiên Chúa” không xuất hiện trong Cựu Ước. Tuy nhiên, Thiên Chúa thường được thể hiện như một vị vua. Sách Đệ Nhị Luật viết: “Ở Giơsurun đã có một vua” (Đnl 33:5). Khi dân Israel yêu cầu Samuel chọn một vị vua, Thiên Chúa trả lời rằng “Chúng gạt bỏ Ta, không chịu để Ta làm vua của chúng” (1 Sam 8:7). Khi tuyên bố rằng Ngài sẽ thiết lập một dòng dõi trường tồn, Thiên Chúa hứa sẽ xác lập dòng dõi Đavít “Ta sẽ làm cho nó được kiên vững trong nhà Ta cũng như trong vương quốc của Ta đến muôn đời” (1 Sử biên niên 17:14). Có lẽ các Thánh vịnh nói về vương quyền của Thiên Chúa nhiều nhất: “Chúa là Vua muôn thuở muôn đời, miền đất Chúa sạch bóng chư dân” (Tv 10:16) và “Chúa ngự trị trên cơn hồng thuỷ, Chúa là Vua ngự trị muôn đời” (Tv 29:10). Các Thánh vịnh đặt vương quyền của Đavít trên nền tảng của một thực tại cơ bản hơn nhiều, đó là vương quyền của Thiên Chúa. Các Thánh vịnh nói về bản chất vĩnh cửu của vương quốc Thiên Chúa và vương quyền tối cao của Ngài: “Triều đại Ngài: thiên niên vĩnh cửu, vương quyền Ngài vạn đại trường tồn” (Tv 145:13). Thực vậy, khi Chúa Giêsu đến, Ngài cho thấy cuộc cách mạng của Thiên Chúa đang diễn ra. Chính nơi Chúa Giêsu mà chúng ta thấy Thiên Chúa xuất hiện như một vị Vua nhân hậu và khiêm nhường.

Việc Chúa Giêsu bắt đầu sứ mệnh loan báo Triều Đại Thiên Chúa diễn ra vào một thời điểm và trong một bối cảnh cụ thể. Gioan Tẩy giả đã hoàn thiện sứ vụ giới thiệu Chúa Giêsu và sửa lối để Đấng Mêsia xuất hiện. Sứ vụ của Gioan Tẩy giả đã hoàn thành vì Chúa Giêsu đã đến rao giảng Tin Mừng của Thiên Chúa. Giờ đây trung tâm của Tin Mừng là Đức Giêsu Kitô. Nhờ đó, sứ vụ của Gioan là “rao giảng kêu gọi người ta chịu phép rửa tỏ lòng sám hối để được ơn tha tội” (Mc 1:4).  Còn Chúa Giêsu nói: “Thời kỳ đã mãn, và Triều Đại Thiên Chúa đã đến gần. Anh em hãy sám hối và tin vào Tin Mừng” (Mc 1:15). Như một chứng tá, Gioan Tẩy giả biết lời kêu gọi sám hối của ngài chỉ là một sự chuẩn bị theo cách con người: “Tôi thì tôi làm phép rửa cho anh em trong nước” (Mc 1:8). Bên cạnh đó, Chúa Giêsu cũng kêu gọi “Anh em hãy sám hối”, nhưng Ngài không dừng “sự sám hối” đơn thuần, mà Ngài khơi lên một đích điểm cao hơn là “tin vào Tin Mừng” và  đích điểm này, niềm này là “Triều Đại Thiên Chúa đã đến gần.” Nhưng, Tin Mừng là gì? Triều Đại Thiên Chúa ở đâu? Thưa Tin Mừng chính là Chúa Giêsu và chính Ngài là Đấng khai mở Triều Đại Thiên Chúa. Chính Gioan Tẩy giả, khi kêu gọi sám hối và làm phép rửa, cũng đã nhấn mạnh: “Còn Ngài, Ngài sẽ làm phép rửa cho anh em trong Thánh Thần” (Mc 1:8).

Lời kêu gọi sám hối của Ngài mời gọi thay đổi ngay trong cuộc sống bình dân của mỗi tất cả mọi người, nhắc nhở những ai lắng nghe lời Chúa quay về với Thiên Chúa, và nhận ra rằng: Ngài luôn hiện diện nơi sự tha thứ và yêu thương, như bài đọc thứ nhất đề cập: “Thiên Chúa thấy việc họ làm, thấy họ bỏ đường gian ác mà trở lại, Ngài hối tiếc về tai hoạ Ngài đã tuyên bố sẽ giáng trên họ, Ngài đã không giáng xuống nữa… Thật vậy, con biết rằng Ngài là Thiên Chúa từ bi nhân hậu, chậm giận và giàu tình thương, và hối tiếc vì đã giáng hoạ” (Giôna 3:10, 4:2). Lời kêu gọi sám hối tương tự cũng dành cho chúng ta bây giờ. Chúng ta có muốn sám hối bằng cách để cho Lời và Triều Đại Thiên Chúa ngự trị trong tâm hồn chúng ta không?

2. Dứt khoát bước theo Chúa Giêsu

Sau khi chịu phép rửa từ Gioan Tẩy giả, Chúa Giêsu lên đường rao giảng Tin Mừng và mời gọi mọi người bước theo Ngài. Đặc biệt, để cho Triều Đại của Thiên Chúa được triển nở: Đức Giê-su đã bắt đầu với những con người bình dân đơn sơ, những thợ chài lưới đang cố gắng để biến cuộc cơ cực của họ trở nên tốt hơn. Điều kỳ diệu hơn, sự xuất hiện của Đức Giê-su đã thay đổi hành trình của những con người đơn sơ này: “Ông Simon với người anh là ông Anrê, đang quăng lưới xuống biển, vì họ làm nghề đánh cá. Ngài bảo họ: “Các anh hãy theo tôi, tôi sẽ làm cho các anh thành những kẻ lưới người như lưới cá”. Lập tức hai ông bỏ chài lưới mà đi theo Ngài” (Mc 1:16-18). Ý nghĩa của việc quyết định này sẽ trở nên sáng rõ hơn vào thời điểm thích hợp sau này, nhưng sự quảng đại ban đầu của Simon và Phêrô rất quan trọng. “Các anh hãy theo tôi” (Mc 1:17). Những cách thế đi theo Chúa Giêsu cũng đa dạng như chính sự khác nhau của con người vậy. Nhưng chúng luôn đòi hỏi phải thoát khỏi những gì mình đã có trước đây: “Lập tức hai ông bỏ chài lưới mà đi theo Ngài” (Mc 1:18). Đi theo Chúa Giêsu có nghĩa là sắp xếp lại các ưu tiên của chúng ta và sẵn sàng bỏ lại phía sau những điều đã từng dẫn lối chúng ta. Từ bỏ một cuộc sống tội lỗi hoặc những hành vi có hại rõ ràng – nghĩa là đánh đổi một “điều xấu” rành rành để lấy một “điều tốt” rõ ràng, đó là việc hiển nhiên. Lựa chọn cung điện thay vì một túp lều rách nát là điều đương nhiên. Nhưng sự lựa chọn sẽ trở nên khó khăn hơn nhiều – và có lẽ đó là lựa chọn khó khăn nhất – khi phải chọn lựa giữa điều tốt này và điều tốt khác, khi chúng ta được kêu gọi bỏ lại điều có vẻ tốt lành chúng ta đang có để chấp nhận chọn lấy điều tốt lành được hứa cho chúng ta mai sau. Chưa kể đến tình huống không mong muốn này, được gợi ý tinh tế: thời điểm Chúa Giêsu bắt đầu cuộc đời công khai của mình là “Sau khi ông Gioan bị nộp” (Mc 1:14). Nghĩa là việc bị bắt và bị nộp có thể xảy ra với những ai theo Chúa Giêsu, như đã xảy ra cho Gioan Tẩy giả. Những ai muốn theo Chúa Giêsu cần có lòng can đảm để sẵn sàng chịu đựng những gian nguy. Chính Chúa Giêsu sau này tiên báo: “Phần anh em, anh em hãy coi chừng! Người ta sẽ nộp anh em cho các hội đồng và các hội đường; anh em sẽ bị đánh đòn; anh em sẽ phải ra trước mặt vua chúa quan quyền vì Thầy, để làm chứng cho họ được biết” (Mc 13:9). Sống theo cách này có thể mang lại đau khổ, nhất là khi trách nhiệm của chúng ta đối với Chúa xung đột với trần thế. Nhưng đây cũng là một phần của việc kính sợ và đi theo Chúa như Thánh Phêrô nói: “Thật vậy, Chúa Kitô đã chịu đau khổ vì anh em, để lại một gương mẫu cho anh em dõi bước theo Ngài” (1Pr 2:21). Lý do cho việc dõi bước theo Chúa Kitô là: “Bộ mặt thế gian này đang biến đi” (1 Cr 7:31), tương hợp với lời công bố của Ngài: “Triều Đại Thiên Chúa đã đến gần” (Mc 1:15). Chính vì thế Thánh Phaolô chỉ ra cách sống cho những ai muốn bước theo Chúa Kitô trong bài đọc thứ hai hôm nay: “Thưa anh em, tôi xin nói với anh em điều này: thời gian chẳng còn bao lâu. Vậy từ nay những người có vợ hãy sống như không có; ai khóc lóc, hãy làm như không khóc; ai vui mừng, như chẳng mừng vui; ai mua sắm, hãy làm như không có gì cả; kẻ hưởng dùng của cải đời này, hãy làm như chẳng hưởng” (1Cr 7:29-31).

Chúng ta có muốn trở thành những môn đệ đích thực của Chúa Giêsu như hai ông Giacôbê và Gioan “bỏ cha mình là ông Dêbêđê ở lại trên thuyền với những người làm công, mà đi theo Ngài” (Mc 1:20) không? Tôi có lòng quảng đại như vậy trong việc lắng nghe và đáp lại lời mời gọi của Chúa dành cho tôi bây giờ không? Làm thế nào tôi có thể đáp lại lời kêu gọi của Chúa ngay ngày hôm nay?

3. Bước theo Chúa Giêsu là thay đổi tận căn

Trong trình thuật Tin Mừng hôm nay, Thánh Máccô cho thấy Chúa Giêsu kêu gọi: “Anh em hãy sám hối” (Mc 1:15), nghĩa là Chúa Giêsu yêu cầu những ai bước theo Ngài cần phải có một sự thay đổi căn bản về đời sống, một μετάνοια  – metanoia, hoán cải. Hoán cải nghĩa là ăn năn, hối hận vì tội lỗi của mình, vì những thiếu sót của mình. Nhưng sự sám hối thực sự, theo nghĩa Kitô giáo, không thể chỉ dừng lại ở cảm giác đau buồn. Sự sám hối thực sự vượt xa nỗi buồn vì nó mang lại sự thay đổi bên trong chúng ta, thay đổi cách nghĩ của chúng ta. Nhưng không chỉ vậy; sự sám hối còn có một ý nghĩa sâu sắc hơn nhiều. Sẽ thật vô nghĩa nếu Chúa Giêsu nói: “Triều Đại Thiên Chúa đã đến gần. Hãy thay đổi cách nghĩ của bạn.” Trên thực tế, đối lập với metanoia là sự ảo tưởng – suy nghĩ và đánh giá không đúng về giá trị và ý nghĩa của đời mình, của những người khác, và của thế giới. Như thế metanoia là thay đổi hẳn nhân sinh quan và thế giới quan của mình, tức là bỏ đi chính cái tôi của mình với bao định kiến cố chấp, ý thức hệ sắc tộc, phe đảng, chính trị, tôn giáo, giới tính… một sự buông bỏ tận căn và triệt để toàn bộ cách nghĩ. Vì vậy, nếu chúng ta chỉ tập trung vào sự ăn năn như một thứ cảm giác hối hận về những sai trái trong quá khứ mà thôi, thì chúng ta không thực hiện được lời kêu gọi mà Chúa Giêsu đang nói đến: “Tin vào Tin Mừng” (Mc 1: 15). Bước theo Chúa Kitô giờ đây cơ bản không phải là một cuộc hành trình thể lý trong không gian và thời gian nhưng là một tiến trình sám hối, hoán cải để “mặc lấy Chúa Giêsu Kitô” (Rm 13:14) trở nên “đồng thừa kế với Chúa Kitô” (Rm 8:17) “người nhà của Thiên Chúa” (Ep 2:19) “trở nên con Thiên Chúa” (Ga 1:12) và “nên đồng hình đồng dạng với Con của Ngài”  (Rm 8:29).

Chúng ta làm điều đó thế nào? Chúng ta cần nhớ rằng những thay đổi thực sự trong chúng ta không bắt đầu và kết thúc bởi chúng ta. Chúng bắt đầu và kết thúc nhờ ân sủng của Thiên Chúa. Sự hoán cải thực sự không thể diễn ra nếu không có ân sủng của Thiên Chúa. Việc sám hối sẽ dẫn đến sự ăn năn, sự ăn năn sẽ dẫn đến sự thay đổi, và điều đó bắt đầu từ Thiên Chúa. Tuy nhiên, để thực hiện được điều này, chúng ta phải làm phần việc của mình, phải cộng tác với ân sủng của Thánh Thần Thiên Chúa. Ân sủng không phải là phép thuật, không phải là cây đũa thần theo kiểu Thiên Chúa ban ân sủng cho chúng ta và đột nhiên chúng ta được biến đổi. Sự biến đổi như thế không coi trọng ý chí tự do của con người, bởi vì cuối cùng thì sự biến đổi này là sự lựa chọn của chúng ta vì chúng ta thực lòng mong muốn điều đó.

Phêrô, Anrê, Giacôbê và Gioan bước theo Chúa Giêsu mà không biết mình sẽ đi đâu nhưng các ông vẫn tiến bước với lòng tin tưởng hoàn toàn vào Chúa Giêsu. Chúng ta có thể không được mời gọi tham gia vào cùng một cuộc hành trình như thế với Chúa Kitô, nhưng chúng ta được mời gọi tin tưởng vào Chúa Giêsu mỗi ngày mỗi nhiều hơn trong công việc hàng ngày của chúng ta. Bất cứ ai cũng có thể trở thành môn đệ của Chúa Giêsu – bất kể những năng khiếu, tài trí hay trình độ học vấn của họ. Điều quan trọng là sự sẵn sàng và bằng lòng đi đến nơi Chúa Giêsu dẫn dắt, để Ngài thay đổi các giá trị của chúng ta cho đến khi “chúng ta sẽ nên giống như Ngài, vì Ngài thế nào, chúng ta sẽ thấy Ngài như vậy” (1 Ga 3:2).